Ku: Ali Syarier
Dina basa Sunda, loba kecap nu ngandung harti jero, sanajan ngucapkeunana saukur sakilat. Salah sahiji kecap anu rada langka kadéngéna kiwari, tapi miboga rasa basa nu euyeub, nyaéta kecap “toloheor.” Kecap ieu taya dina kamus umum saperti KBBI, sabab memang asalna ti basa Sunda asli. Tapi naon sabenerna harti kecap “toloheor” téh?
Hartina “Toloheor”
Dina pamakéan sapopoe, toloheor nuduhkeun kana lampah atawa paripolah jalma nu ngarasa leuwih ti batur, biasana ku cara nyentak, sombong, atawa teu ngahargaan ka nu séjén. Tapi henteu saukur sombong; kecap “toloheor” leuwih ka arah paripolah nu nganapigasi atawa ngalalawora ka batur kalayan kasar, ceuk istilah modéren mah “merendahkan dengan pongah.”
Conto pamakéan dina kalimah:
“Tong sok toloheor atuh, ari keur jadi pamingpin mah kudu bisa ngadéngékeun keluh kesah rahayat.”
(Ulah sombong atuh, lamun keur jadi pamingpin mah kudu bisa ngadéngékeun keluhan rakyat.)
Eusi Makna Budaya
Kecap “toloheor” téh lain saukur kecap, tapi gambaran nilai budaya Sunda nu luhur. Urang Sunda diajar ti leuleutik pikeun jadi jalma leuleus-lemes, someah, jeung ngamumule silih hormat. Jadi, lampah “toloheor” téh sabenerna mangrupikeun kontra ti nilai-nilai éta.
Lamun aya jalma nu disebut “toloheor,” hartina manéhna geus ngaleuwihan wates, teu mibanda rasa empati, jeung leungit sipat sareundeuk saigel sabobot sapihanean.
Toloheor Dina Kaayaan Kiwarian
Dina kahirupan modéren, “toloheor” bisa kapanggih dina rupa-rupa widang: pamingpin nu henteu ngadéngékeun rakyat, pagawé nu nganggap remeh kolega, atawa selebriti nu nganggap dirina pangalusna. Sagalana téh asal ti rasa teu sadar diri, teu mikawanoh ka batur, jeung hilap kana asal-usul.
Padahal, urang Sunda percaya yén “luhureun langit aya langit” — sakumaha hebatna hiji jalma, pasti aya nu leuwih hebat. Maka, “toloheor” téh sabenerna lain bentuk kapribadian anu kuat, tapi tanda yén jalma éta kekurangan elmu jeung hikmah.
Panutup: Miceun Toloheor, Melebetkeun Huma
Dina basa Sunda, aya paribasa: “leumpang ka girang ulah nyandung, leumpang ka hilir ulah ngagaur.” Ieu hartina urang kudu mikir saméméh nyarita, kudu ngukur diri saméméh ngagorowok. Ku kituna, “toloheor” téh saéstuna kudu dijauhan, lain saukur ku basa, tapi ku lampah sapopoe.
Taya nu leuwih indah tibatan jalma nu lemah lembut tapi nyorang hirup jeung yakin. Ari pinter mah alus, tapi ulah nepi ka jadi toloheor. Sabab sakumaha luhur urang ngalayang, tangtu bakal balik deui ka taneuh — tempat asal nu ngajarkeun santun jeung rendah haté.
